Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna Forum na temat przemocy w rodzinie
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" IPZ PTP
www.niebieskalinia.pl 
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

ZAWIADOMIENIE O PRZESTĘPSTWIE

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna -> Przepisy Prawne
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Echnaton
Moderator - Współpracownik NL konsultant ds. prawa i procedur
Moderator - Współpracownik NL konsultant ds. prawa i procedur


Dołączył: 15 Lis 2006
Posty: 6110
Skąd: Suwałki

PostWysłany: Nie Sie 23, 2009 21:44    Temat postu: ZAWIADOMIENIE O PRZESTĘPSTWIE Odpowiedz z cytatem

Podstawowe definicje …

Przestępstwo jest to czyn człowieka, społecznie szkodliwy, o znamionach określonych
w ustawie, bezprawny, zawiniony, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą
w chwili jego popełnienia.
Przestępstwa można podzielić na zbrodnie albo występki (art. 7 § 2 i 3 k.k.).
Zbrodnią jest czyn zabroniony, zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą (25 lat pozbawienia wolności, kara dożywotniego pozbawienia wolności).
Występkiem jest czyn zabroniony, zagrożony grzywną (powyżej 30 stawek dziennych), ograniczeniem wolności (od 1 do 12 miesięcy) albo karą przekraczającą miesiąc pozbawienia wolności.

Wykroczenie to czyn człowieka, społecznie szkodliwy, o znamionach określonych
w ustawie, bezprawny, zawiniony, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 złotych lub nagany. Wykroczenia różnią się od przestępstw stopniem szkodliwości.

Czyn człowieka – to zarówno zachowanie jak i zaniechanie działania, które jest wynikiem wolnego wyboru człowieka.

Ustawowe znamiona czynu
Z definicji przestępstwa i wykroczenia wynika, że aby określone zdarzenie/zachowanie można było nazwać przestępstwem lub wykroczeniem musi ono odpowiadać ustawowemu opisowi czynu (czyli znamionom) zawartemu w kodeksie karnym lub kodeksie wykroczeń.

Stopień społecznej szkodliwości - to ocena czynu poprzez ustalenie rodzaju i charakteru naruszonego przez sprawcę dobra, rozmiaru wyrządzonej lub grożącej szkody, sposobu
i okoliczności popełnienia czynu, motywacji sprawcy, wagi naruszonych przez sprawcę obowiązków, nieumyślności zachowania sprawcy i jego zamiarów wyrażających się działaniem z premedytacją lub w afekcie.

Wina - to negatywna ocena popełnionego czynu i jego sprawcy, który nie zachował się
w sposób wymagany przez prawo. Pojęcie to wiąże się z umyślnością i nieumyślnością zachowania sprawcy.

Umyślność występuje w dwóch postaciach:
- zamiaru bezpośredniego – gdy sprawca ma zamiar popełnić czyn zabroniony i chce go popełnić (np. osoba A postanowiła zabić osobę B; w tym celu osoba A kupiła broń i w zaplanowanym miejscu i czasie strzeliła kilkakrotnie do osoby B powodując jej zgon),
- zamiaru ewentualnego – gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i godzi się na to (np. osoba A, która jest zła na osobę B przypadkowo spotyka ją i w wyniku wywiązania się kłótni uderza ją kijem w głowę powodując jej zgon” ).

Nieumyślność występuje wtedy gdy sprawca nie mając zamiaru popełnienia czynu zabronionego popełnia go jednak, na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach (np. Jan Nowak robił remont swojego domu; zrzucając gruz nie zwracał uwagi na przechodniów; odłamek cegły spadł na głowę przechodzącego mężczyzny powodując jego zgon).

Bywają przypadki, że czyny posiadające znamiona przestępstwa/wykroczenia dokonane
w określonych sytuacjach nie będą traktowane jako bezprawne i zawinione. Wśród okoliczności wyłączających bezprawność czynu wymienić można na przykład: obronę konieczną, stan wyższej konieczności, zaś przykładem okoliczności wyłączających winę sprawcy jest wiek sprawcy lub jego niepoczytalność.

Za pokrzywdzonego zgodnie z art. 49 k.p.k. uznaje się:
- osobę fizyczną czyli każdego człowieka, który od chwili urodzenia posiada zdolność prawną (może być podmiotem praw i obowiązków).
Oznacza to, że sam fakt zaistnienia przestępstwa powoduje przyznanie statusu pokrzywdzonego osobie, na szkodę której zostało ono popełnione. Pokrzywdzonym można stać się w każdym wieku jednak dopiero pełnoletniość pokrzywdzonego skutkuje uzyskaniem przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych, co umożliwia samodzielne, aktywne uczestnictwo w procesie karnym.
Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni, osoba ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo, jego prawa wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje (art. 51 § 2 k.p.k.).
Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, która ze względu na wiek lub stan zdrowia nie jest w stanie w sposób pełny realizować przysługujących jej uprawnień, to prawa te może wykonywać osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje (art. 51 § 3 k.p.k.).
- osobę prawną – Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, które z mocy przepisów szczególnych uzyskały osobowość prawną (np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółdzielnie, fundacje),
- instytucję państwową, samorządową lub społeczną – nie muszą one mieć osobowości prawnej.

Wyżej wymienione podmioty są pokrzywdzonymi, jeżeli dobro prawne (zdrowie, życie, mienie, cześć, nietykalność cielesna, itd.) któregokolwiek z nich zostało bezpośrednio naruszone (to znaczy, gdy sprawca przestępstwa godził w dobro pokrzywdzonego i spowodował jego uszczerbek poprzez np. kradzież, pobicie, pomówienie) lub było zagrożone przestępstwem (to znaczy, gdy sprawcy nie udało się bezpośrednio naruszyć jakiegoś dobra prawnie chronionego, ale usiłował to uczynić – co wiązało się z realnym zagrożeniem tego dobra).
W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia – prokurator działający z urzędu (art. 52 k.p.k.).
Na mocy art. 299 § 1 k.p.k. pokrzywdzony jest stroną w postępowaniu przygotowawczym
i w związku z tym przysługuje mu szereg uprawnień.


Kto składa zawiadomienie o przestępstwie …

Każdy (bez względu na wiek, płeć, rasę, narodowość, etc.) może złożyć zawiadomienie
o przestępstwie.
Zgodnie z art. 304 § 1 k.p.k. każdy, kto dowiedział się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym fakcie prokuratora lub Policję. Ze względu na społeczny charakter tego obowiązku, oceniany on może być jedynie w sferze moralnej - brak jest możliwości zastosowania jakiejkolwiek sankcji karnej w wypadku jego niewykonania.
Obowiązek prawny (określony w 304 § 2 k.p.k.) zawiadomienia organów ścigania
w przypadku posiadania informacji o popełnieniu przestępstwa dotyczy:
- wszystkich przestępstw ściganych z urzędu – wówczas ciąży on na instytucjach państwowych i samorządowych, które dowiedziały się o tym w związku ze swą działalnością. Przestępstwo musi zatem pozostawać w związku z działalnością instytucji ale nie musi być popełnione na jej szkodę. Zobowiązane są one wówczas do przedsięwzięcia niezbędnych czynności (do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia) – aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
Niedopełnienie tego obowiązku może prowadzić do zastosowania art. 19 k.p.k lub art. 231 § 1 k.k. – jeśli niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o przestępstwie dotyczy funkcjonariusza publicznego.
- wybranych, szczególnie groźnych kategorii przestępstw, wskazanych w art. 240 § 1 k.k. (m.in.: ludobójstwo, zamach stanu, szpiegostwo, zamach na życie prezydenta, zabójstwo, porwanie statku powietrznego lub wodnego) – wówczas ciąży on na każdym.
Kara przewidziana za niedopełnienie tego obowiązku może wynosić nawet 3 lata pozbawienia wolności – chyba że przyczyną zaniechania zawiadomienia była obawa przed odpowiedzialnością karną grożącą samemu zawiadamiającemu lub jego najbliższym oraz gdy zapobiegło się popełnieniu takiego przestępstwa, a także gdy miało się dostateczną podstawę do przypuszczenia, że o wymienionych przestępstwach organy ścigania już wiedzą.

Poza przepisami kodeksu karnego oraz kodeksu postępowania karnego istnieją ustawy zawierające przepisy nakładające na niektóre osoby obowiązek powiadomienia organów ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w przypadku posiadania wiarygodnych wiadomości na ten temat, na przykład:
- art. 572 § 1 KPC, który nakłada obowiązek na każdego zawiadomienia sądu opiekuńczego w sytuacji gdy zachodzą okoliczności i zdarzenia wywołujące konieczność wkroczenia sądu opiekuńczego i zdarzeniach uzasadniających wszczęcie postępowania z urzędu,
- art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, zgodnie z którym osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych powzięły podejrzenie o popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy wobec członków rodziny, powinny niezwłocznie zawiadomić o tym Policję lub prokuratora.

W jakiej formie…
- zawiadomienie pisemne (przekazane za pomocą poczty, maila, faksu, przyniesione osobiście).
Zawiadomienie to powinno spełniać wymogi pisma procesowego (wynikające z art. 119 k.p.k.) tzn. powinno zawierać w szczególności:
→ oznaczenie jednostki Policji lub prokuratury do której jest kierowane wraz z adresem (np. Komenda Miejska Policji w Białymstoku, ul. Bema 4, 15-950 Białystok),
→ dane personalne oraz adres wnoszącego pismo,
→ opis sprawy/zdarzenia, której dotyczy zawiadomienie (jak najwięcej konkretnych informacji),
→ datę i podpis składającego zawiadomienie.
Warto jest zadbać o potwierdzenie wysłania zawiadomienia lub pokwitowanie (na kopii lub kserokopii, z naniesioną datą i podpisem osoby przyjmującej), jeśli zostało doręczone osobiście.
- zawiadomienie ustne (złożone osobiście do protokołu).
Zawiadomienie to ma formę rozmowy z osobą przyjmującą zgłoszenie, z której na bieżąco
(w trakcie relacjonowania przez zawiadamiającego sprawy/zdarzenia) sporządzany jest „Protokół z przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej”. W protokole tym można również zamieścić wniosek o ściganie.
Ważne jest aby zapoznać się z treścią protokołu po jego sporządzeniu i w razie potrzeby skorygować rozbieżności pomiędzy relacją osoby zawiadamiającej a zapisem w protokole. W razie trudności z przeczytaniem protokołu osoba przyjmująca zgłoszenie odczytuje treść zapisów zawiadamiającemu. Protokół musi zostać podpisany na każdej jego stronie przez zawiadamiającego, przyjmującego zgłoszenie oraz ewentualnie inne osoby uczestniczące w czynności.
Po złożeniu zawiadomienia do protokołu osoba zawiadamiająca będąca jednocześnie pokrzywdzoną przestępstwem powinna otrzymać „Pouczenie pokrzywdzonego o podstawowych uprawnieniach i obowiązkach”.
Jeżeli zawiadamiający nie włada językiem polskim – protokół z tej czynności zostanie sporządzony z udziałem tłumacza. Jeżeli zawiadamiającym jest osoba głucha lub niema, czynność zostanie przeprowadzona z udziałem biegłego sądowego o odpowiedniej specjalności.
Nie zostanie spisany protokół ustnego zawiadomienia o przestępstwie od osoby pozostającej pod wpływem alkoholu, narkotyków czy innych środków o podobnym działaniu (nie może ona także zostać przesłuchana w charakterze świadka). Jednak informacje podane przez tę osobę zostaną niezwłocznie sprawdzone i Policja podejmie działania adekwatne do sytuacji. Protokół zaś zostanie sporządzony w dogodnym terminie, gdy ustanie przeszkoda uniemożliwiająca przeprowadzenie tej czynności.
- zawiadomienie telefoniczne
Każde zgłoszenie telefoniczne zainicjuje czynności Policji – w zależności od faktycznych potrzeb zostanie niezwłocznie podjęta interwencja lub też informacja będzie weryfikowana. Należy pamiętać aby podczas rozmowy telefonicznej podać najistotniejsze informacje, a przede wszystkim miejsce (adres) zdarzenia/sprawy i jego okoliczności. Należy mieć również świadomość, że rozmowy telefoniczne prowadzone z numerami alarmowymi są rejestrowane.
- zawiadomienie anonimowe
Forma złożenia anonimu może być różna – może to być informacja telefoniczna bez podania danych osobowych, informacja w formie pisemnej – bez podpisu.
Każda taka informacja, traktowana jest przez organy ścigania poważnie i podlega sprawdzeniu. Pozytywne wyniki sprawdzenia dają podstawę do podjęcia decyzji o wszczęciu postępowania przygotowawczego. Należy pamiętać, że taki tryb postępowania opóźnia reakcję organów ścigania, dużo czasu bowiem pochłania ustalenie konkretnych danych (np. na temat świadków tego zdarzenia), które można byłoby szybko uzyskać bezpośrednio od osoby zawiadamiającej.

Gdzie złożyć …
Zawiadomienie o przestępstwie ma obowiązek przyjąć każdy funkcjonariusz Policji na każdym posterunku, komisariacie i w każdej komendzie Policji, sporządzając w związku z tym protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie. Zawiadomienie o przestępstwie można również złożyć w prokuraturze.
Sprawa będzie jednak przekazana do prowadzenia tej jednostce Policji/Prokuraturze, na terenie działania której popełniono przestępstwo.
Ponadto, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zawiadomienie o przestępstwie można przekazać także innym organom posiadającym uprawnienia do prowadzenia postępowania przygotowawczego, np.: Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu, Straży Granicznej, Urzędowi Kontroli Skarbowej – zgodnie z posiadanymi przez nie kompetencjami.

Odpowiedzialność osoby zawiadamiającej…
Zgodnie z polską procedurą karną osoba, która ukończyła 17 rok życia składająca zawiadomienie o przestępstwie jest informowana o odpowiedzialności karnej wynikającej z art. 238 k.k., art. 234 k.k., art. 233 § 1 k.k., tj. za:
- powiadomienie Policji o niepopełnionym przestępstwie,
- fałszywe oskarżenie oraz
- składanie fałszywych zeznań.

Odpowiedzialność karna w wymienionych sytuacjach przewidziana jest tylko wtedy, gdy ktoś świadomie wprowadził w błąd Policję lub Prokuratora. Nie ponosi odpowiedzialności osoba, której zawiadomienie o niepopełnionym przestępstwie lub fałszywe oskarżenie innej osoby wynikało z błędnego przekonania (mylnego wrażenia), powziętego na podstawie okoliczności towarzyszących zdarzeniu.

Podstawowe prawa i obowiązki osoby zawiadamiającej.
Integralną część protokołu przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie oraz przesłuchania w charakterze świadka stanowi druk pouczenia o podstawowych uprawnieniach i obowiązkach. Ważne jest aby po złożeniu zawiadomienia zapoznać się z tym dokumentem i na bieżąco (bądź na każdym etapie prowadzonej sprawy) zapytać prowadzącego postępowanie o wszystko co jest niezrozumiałe.

Zawiadomienie o przestępstwie – osoby małoletnie.
Zawiadomienie o przestępstwie może również złożyć osoba małoletnia. Zasady składania zawiadomienia o przestępstwie są zbliżone w odniesieniu do dzieci, jak i do osób dorosłych.

Szczególną sytuację stanowi przypadek gdy zawiadamiającym jest małoletni poniżej 15 roku życia, pokrzywdzony przestępstwem przeciwko wolności seksualnej i obyczajności lub przeciwko rodzinie i opiece (np. dziecko, które jest bite przez ojca). Jego przesłuchanie w charakterze świadka odbędzie się w warunkach określonych w art. 185a k.p.k. (przesłuchanie odbywa się tylko raz, prowadzi je sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa).
Jeżeli zaś o przestępstwie zawiadamia małoletni poniżej 15 roku życia, który jest świadkiem
(a nie bezpośrednim pokrzywdzonym) przestępstwa przeciwko wolności seksualnej
i obyczajności lub przeciwko rodzinie i opiece (np. dziecko, które jest świadkiem stosowania przemocy przez ojca wobec matki) – również może (ale nie musi) zostać przesłuchany w warunkach wymienionych w art. 185a k.p.k.
Zasady te mają zastosowanie nie tylko w sytuacji zawiadomienia o przestępstwie – także zawsze, gdy w toku już prowadzonej sprawy zajdzie konieczność przesłuchania małoletniego poniżej 15 roku życia w charakterze pokrzywdzonego lub świadka przestępstwa.

Małoletni nie może samodzielnie złożyć wniosku o ściganie, jeżeli przestępstwo,
o dokonaniu którego zawiadamia, należy do kategorii przestępstw ściganych w trybie wnioskowym.
W imieniu małoletniego wniosek taki składa przedstawiciel ustawowy dziecka, jego prawny opiekun, a gdyby coś stało temu na przeszkodzie – np. gdyby to oni byli sprawcami przestępstwa na szkodę tego małoletniego – decyzje w tym zakresie podejmuje sąd opiekuńczy.
Jeżeli pokrzywdzony nie ukończył 15 lat (niezależnie od rodzaju przestępstwa, w wyniku którego został pokrzywdzony), czynności z jego udziałem powinny być, w miarę możliwości, przeprowadzone w obecności przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna, chyba że dobro postępowania stoi temu na przeszkodzie (art. 171 § 3 k.p.k.).

Inaczej wygląda kwestia odpowiedzialności za ewentualne nieprawidłowości z tym związane:
- dzieci do 13 roku życia poucza się o obowiązku mówienia prawdy i naganności fałszywych zeznań,
- dzieci w przedziale wiekowym od 13 do ukończenia 17 lat również poucza się o obowiązku mówienia prawdy, jednocześnie uprzedzając o treści przywołanych artykułów kodeksu karnego oraz o możliwości zastosowania wobec nich środków przewidzianych w przepisach o postępowaniu w sprawach nieletnich w przypadku świadomego naruszenia tych artykułów (popełnienia tym samym czynu karalnego);
- małoletni, który ukończył 17 lat, pouczany jest jak osoba dorosła, podega bowiem odpowiedzialności karnej.

Trudnym zagadnieniem jest również problem prawa małoletniego świadka do odmowy zeznań i uchylania się od odpowiedzi na pytania. Pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy (w wyroku SN z 20 stycznia1981 r. - I KR 329/80), mówi że decyzja o odmowie lub składaniu zeznań należy wyłącznie do osoby, której to prawo przysługuje, a zatem również do dziecka.
W tym kontekście niezwykle istotną wydaje się kwestia, ażeby dziecko właściwie pojęło istotę przysługującego mu prawa i na tej podstawie świadomie podjęło decyzję. Zadanie to spoczywa na organie procesowym oraz ewentualnie biegłym psychologu.


Literatura:
1. Poradnik „Jak złożyć zawiadomienie o przestępstwie”, Wyd. Centrum Szkolenia Policji, Warszawa 2007
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U.97.89.555 z pózn. Zm.)
_________________
„lepiej zapal świecę, niż byś miał przeklinać ciemność”
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email Odwiedź stronę autora
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna -> Przepisy Prawne Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach


Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group