Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna Forum na temat przemocy w rodzinie
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" IPZ PTP
www.niebieskalinia.pl 
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Groźba karalna - aspekty prawne

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna -> Czytelnia
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
leni56



Dołączył: 12 Gru 2008
Posty: 500

PostWysłany: Sro Lut 04, 2009 19:41    Temat postu: Groźba karalna - aspekty prawne Odpowiedz z cytatem

Artykuł pochodzi z miesięcznika
Policja"


Sytuacje grożenia innej osobie popełnieniem na jej szkodę czynów, które godzą w jej dobra osobiste i majątkowe, nie należą do rzadkości. Nikt nie lubi żyć w strachu, że jemu czy jego rodzinie stanie się jakaś krzywda.

Grożenie innej osobie w aspekcie ponoszenia odpowiedzialności karnej sięga czasów odległych. Groźba karalna była już znana prawu rzymskiemu. Jako przestępstwo przeciwko wolności pojawiła się w ustawodawstwach karnych na przełomie wieków XIX i XX. W Polsce występowała w szczególności w kodeksie karnym z 1932 roku. Obecnie przestępstwo groźby karalnej zostało spenalizowane w rozdziale XXIII kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko wolności, w art. 190 par. 1 k.k.



WOLNOŚĆ OD STRACHU

W literaturze przedmiotu stwierdza się, że groźba karalna zaliczana jest do przestępstw przeciwko wolności prawa człowieka do życia bez poczucia strachu.

Przedmiotem ochrony jest tu wolność człowieka rozumiana w sensie psychicznym jako wolność od strachu, obawy przed popełnieniem przestępstwa na szkodę zagrożonego lub jego najbliższych.

Zasadniczy nacisk kładzie się tutaj na przeżycia psychiczne będące wynikiem istnienia strachu. Groźba musi przy tym oddziaływać na psychikę zagrożonego w taki sposób, aby mógł obawiać się, że będzie spełniona.

Sąd Najwyższy w wyroku z 9 grudnia 2002 r. – IV KNN 508/99 stwierdził:
Dobrem chronionym przepisem art. 190 par. 1 k.k. jest wolność w sensie subiektywnym, czyli poczucie wolności, wolność od obawy, strachu. Jest to przestępstwo materialne – skutkiem jest uzasadniona obawa adresata groźby, że będzie ona spełniona, zatem wystarczy, że pokrzywdzony uważa, iż niebezpieczeństwo spełnienia groźby jest realne i ma on podstawy do takiego poglądu. Niebezpieczeństwo realizacji groźby nie musi obiektywnie istnieć. Obiektywna musi być tylko groźba
.

Kryterium, że subiektywne odczucie obawy przez zagrożonego jest uzasadnione, należy ujmować obiektywnie, lecz z uwzględnieniem osobowości zagrożonego.

ADRESAT GROŹBY

Groźba karalna należy do przestępstw powszechnych, czyli podmiotem tego przestępstwa może być każdy człowiek zdolny do ponoszenia odpowiedzialności karnej.

Najistotniejsza dla przyjęcia prawidłowej kwalifikacji karnej czynu jest analiza strony przedmiotowej art. 190 par. 1 k.k.

Konstrukcja groźby karalnej opiera się na przesłankach, które muszą być spełnione
łącznie:

1) sprawca groził innej osobie popełnieniem przestępstwa,
2) przestępstwo to ma być popełnione na szkodę osoby, wobec której groźba jest skierowana lub na szkodę osoby jej najbliższej,
3) groźba musi wzbudzać obawę, że będzie spełniona,
4) obawa, że groźba zostanie spełniona, musi być uzasadniona.


Przy przestępstwie groźby karalnej przedmiotem czynności wykonawczej jest człowiek, czyli każda osoba, do której skierowana jest groźba i która jest zdolna do zrozumienia treści groźby oraz jest zdolna do odczuwania obawy związanej z groźbą.

Może to być osoba, wobec której groźba ma być spełniona, jak również inna osoba, lecz nie jakakolwiek, a jedynie taka osoba, która jest adresatowi groźby najbliższa. Chodzi o krąg osób, które zostały określone w art. 115 par. 11 k.k.: Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Adresatem groźby nie może być osoba prawna, ponieważ nie jest w stanie odczuć lęku czy zagrożenia. Jednakże adresatem groźby może być osoba fizyczna reprezentująca osobę prawną.

ZAPOWIEDŹ DOLEGLIWOŚCI

Z groźbą łączy się zapowiedź spowodowania dolegliwości, czyli spowodowania czegoś, co zagrożony odczuje jako przykrość, przy czym nie chodzi o skłonienie go wbrew jego woli do określonego zachowania się, np. do zaniechania, a chodzi jedynie o wywołanie groźbą u innej osoby stanu uzasadnionej obawy przed jej spełnieniem.

Istotną treścią groźby karalnej jest zapowiedź popełnienia przestępstwa na szkodę zagrożonego lub osoby mu najbliższej. Chodzi tu wyłącznie o przestępstwo, czyli zapowiedź popełnienia zbrodni lub występku. Nie jest groźbą karalną grożenie np. popełnieniem wykroczenia.
Zapowiedź popełnienia przestępstwa dotyczy zamachu na dobra osobiste jednostki, np. życie, zdrowie lub zamachu na jej dobra materialne.

Groźba kierowana jest na ogół wprost do osoby zagrożonej, ale może być użyta także pośrednio, np. za pośrednictwem innej osoby, w zamiarze, aby została powtórzona temu, kogo groźba dotyczy. Chodzi o tzw. groźbę pośrednią, która jest podstawą odpowiedzialności karnej tylko wówczas, gdy między osobą wypowiadającą groźbę a osobą, za pośrednictwem której groźba dociera do pokrzywdzonego, istnieje porozumienie lub też gdy sprawca, informując osobę trzecią o groźbie przynajmniej przewidywał, że groźba dojdzie do wiadomości pokrzywdzonego i godził się na to.

FORMA GROŹBY

Grozić można słowem, pismem, gestem lub innym zachowaniem oddziałującym na psychikę pokrzywdzonego i wskazującym na gotowość popełnienia przestępstwa, np. przystawianie noża do gardła, zbliżanie się z otwartym ogniem do przedmiotów łatwopalnych.
Sąd Najwyższy w wyroku z 24 sierpnia 1987 r. uznał, że: Artykuł 166 k.k. (k.k. z 1969 r. – dod. autora) nie określa sposobów wyrażania groźby karalnej. Może być ona zatem wyrażona nie tylko słownie, lecz przez każde zachowanie sprawcy, jeżeli w sposób niebudzący wątpliwości uzewnętrznia ono groźbę popełnienia przestępstwa na szkodę osób wymienionych w tym przepisie i wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę jej spełnienia.

Dlatego też należy przytoczyć istotne wyjaśnienie, że jeżeli „z zachowania sprawcy nie wynika wyraźnie, że zapowiada on popełnienie przestępstwa lub też nie wiadomo, na czyją szkodę ma zostać popełnione zapowiadane przestępstwo, to nie można przyjąć, że znamiona przestępstwa groźby karalnej zostały zrealizowane”.

POWIEDZIANE = DOKONANE

Istotne jest, że przestępstwo, którym grozi sprawca, nie musi być popełnione natychmiast. Groźba może odnosić się również do zachowania, którego spełnienie ma nastąpić w odległej nawet przyszłości. Przestępstwo groźby karalnej jest dokonane już z chwilą wyrażenia groźby wzbudzającej uzasadnioną obawę jej spełnienia u adresata groźby.

Sąd Najwyższy w wyroku z 17 kwietnia 1997 r. – II KKN 171/96 (Prok. i Pr. 1997, z. 10, poz. 4) określił: Do wypełnienia stanu faktycznego z art. 166 k.k. (obecnie art. 190 k.k.) nie jest konieczne, aby sprawca miał rzeczywiście groźbę wykonać, ani też, by istniały obiektywne możliwości jej spełnienia.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego wielokrotnie podkreślało, że znamię występku z art. 166 k.k. (obecnie art. 190 k.k.) polegające na wzbudzeniu w zagrożonym obawy spełnienia groźby, należy oceniać subiektywnie, z punktu widzenia zagrożonego, i wystarczy, aby groźba wzbudziła w zagrożonym przekonanie, że jest poważna i zachodzi prawdopodobieństwo jej ziszczenia.

UZASADNIONA OBAWA

Dla istoty przyjęcia istnienia groźby karalnej zasadnicze znaczenie ma określenie: „jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona”. Oznacza to, że pokrzywdzony musi traktować groźbę poważnie i uważać jej spełnienie za realne, a zatem wzbudzanie obawy w zagrożonym należy oceniać subiektywnie, a nie z punktu widzenia obiektywnego niebezpieczeństwa realizacji groźby.

Sąd Najwyższy w wyroku z 27 kwietnia 1990 r. – IV KR 69/90 stwierdził: Dla oceny czynu z art. 166 k.k. (obecnie art. 190 k.k.) nie jest istotne to, w jakim celu sprawca wyraża groźby, ale czy groźby jego istotnie wzbudziły w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będą spełnione.
Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 4 lipca 2002 r. – II Aka 163/02 (KZS 2002, nr 7–8, poz. 44) określił: Dla bytu przestępstwa z art. 190 par. 1 k.k. wystarczy wykazać, że groźba subiektywnie (w odbiorze zagrożonego) wywołała obawę spełnienia i zweryfikować to obiektywnie (przez sąd), czy zagrożony istotnie mógł w danych okolicznościach w ten sposób groźbę odebrać.

Subiektywna ocena pokrzywdzonego i jego przekonanie, że groźba zostanie spełniona, muszą być uzasadnione. Obawa jest uzasadniona, jeżeli każdy człowiek o podobnej do zagrożonego osobowości i w podobnej sytuacji również odczuwałby obawę przed taką groźbą. Obawę spełnienia groźby należy uznać za uzasadnioną, jeżeli stwierdzić można, że każdy przeciętny człowiek, o podobnej do ofiary osobowości, czyli cechach psychiki, intelektu, umysłowości i warunkach, według wszelkiego prawdopodobieństwa uznałby tę groźbę za realną i wzbudzającą obawę zrealizowania.

Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 30 stycznia 2001 r. – II AKa 8/01 (OSA 2001, z. 12, poz. 8Cool stwierdził: Przestępstwo z art. 190 par. 1 k.k. jest przestępstwem przeciwko wolności, a nie przeciwko dobru, które naruszone byłoby, gdyby przestępstwo, będące treścią groźby, zostało spełnione. Dla bytu przestępstwa z art. 190 par. 1 k.k. wystarcza więc, że groźba wzbudza u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę jej spełnienia. „Uzasadnioną” to jest taką, która obiektywnie robi wrażenie jej spełnienia.

Groźba karalna jest przestępstwem materialnym. Do jego znamion należy bowiem wystąpienie skutku, polegającego na wzbudzeniu u adresata groźby uzasadnionej obawy, że będzie spełniona. Dopiero wówczas można uznać przestępstwo groźby karalnej za dokonane. Dalsze zachowanie sprawcy, w szczególności realizacja groźby, jest dla dokonania tego przestępstwa kwestią niemającą znaczenia. W przypadku, gdy groźba dotarła wprawdzie do adresata, lecz nie wzbudziła w nim obawy albo gdy groźba nie dotarła do adresata, mamy wówczas do czynienia jedynie z usiłowaniem przestępstwa groźby karalnej.

Groźba karalna jest występkiem umyślnym, który popełniany jest z zamiarem bezpośrednim, gdyż grożenie komuś jest zachowaniem intencjonalnym, zmierzającym do wywołania obawy. W literaturze można spotkać poglądy przedstawicieli nauki, które zakładają istnienie także zamiaru ewentualnego przy przestępstwie groźby karalnej.

GROŹBA A OSTRZEŻENIE

Na uwagę zasługuje kwestia wiążąca się z pytaniem, kiedy zapowiedź popełnienia przestępstwa stanowi niekaralne ostrzeżenie, a kiedy karalną groźbę? Obowiązuje w tym zakresie wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 1934 r. – I K 927/33, który uznał, że o tym, czy oświadczenie zawierające zapowiedź popełnienia przestępstwa stanowi niekaralne ostrzeżenie czy karalną groźbę – decyduje nie forma tego oświadczenia, lecz zamiar, który w pierwszym przypadku polega na chęci uchronienia danej osoby przed grożącym jej niebezpieczeństwem, a w drugim na chęci wzbudzenia w niej obawy i skrępowania jej woli.

Przyjmuje się obecnie, że różnicy między groźbą a ostrzeżeniem szukać należy w odmiennej pobudce i odmiennym celu groźby i ostrzeżenia. Pobudkę groźby stanowią z reguły uczucia nieprzyjazne dla osoby zagrożonej, a pobudką ostrzeżenia będzie z reguły życzliwość, jaką żywi ostrzegający do ostrzeganego. Celem groźby jest zastraszenie drugiej osoby, a celem ostrzeżenia jest z reguły uchronienie osoby ostrzeganej przed grożącym jej niebezpieczeństwem.

SERIO CZY ŻARTEM

Ponadto występuje problem określenia różnicy pomiędzy groźbą wypowiedzianą serio po to, aby na skutek wzbudzenia strachu ograniczyć swobodę w podejmowaniu decyzji przez pokrzywdzonego, a groźbą wypowiedzianą żartem, która ma jedynie ośmieszyć łatwowierną osobę, która zbyt pochopnie reaguje na taką wypowiedź strachem.

Za groźbę, która jest wypowiedziana żartem, należy uznać „taką tylko groźbę, która ze względu na treść, formę i okoliczności jej wyrażenia nie może wzbudzić uzasadnionej obawy, że zostanie spełniona. Jeżeli natomiast osoba grożąca dla żartu przekaże swą groźbę w taki sposób, że wzbudzi u adresata uzasadnioną obawę jej spełnienia, to tym samym przekracza granice karalności i jej żart staje się groźbą karalną.

Nie będzie natomiast występowała groźba karalna, jeżeli zagrożony wiedział o tym, że grożący nie ma zamiaru zrealizować swej zapowiedzi, gdyż w tym przypadku groźba nie wzbudza w zagrożonym uzasadnionej obawy, że będzie spełniona.

Przepis dotyczący przestępstwa groźby karalnej pozostaje w pomijalnym zbiegu z przepisami dotyczącymi przestępstw, które w swojej treści zawierają stosowanie takiej groźby – np. kradzież rozbójnicza, rozbój, wymuszenie rozbójnicze. Dlatego w takich sytuacjach kwalifikacja prawna dotyczy jednego czynu.

Groźba karalna jest przestępstwem ściganym na wniosek pokrzywdzonego. W poprzedniej kodyfikacji karnej z 1969 r. była natomiast przestępstwem ściganym z urzędu.

dr JANUSZ BRYK
(WSPol. w Szczytnie)

Artykuł pochodzi z miesięcznika "Policja 997" (gazeta.policja.pl)

..............................................
Art. 115. § 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.
§ 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.
§ 3. Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.
§ 4. Korzyścią majątkową jest korzyść dla:
1) siebie,
2) innej osoby fizycznej lub prawnej,
3) jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej,
4) grupy osób prowadzącej zorganizowaną działalność przestępczą.
§ 5. Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza dwustukrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.
§ 6. Mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza tysiąckrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.
§ 7. Przepisy § 5 i 6 stosuje się do określenia "znaczna szkoda" oraz "szkoda w wielkich rozmiarach".
§ 8. Najniższym wynagrodzeniem jest najniższe wynagrodzenie pracowników określone na podstawie Kodeksu pracy.
§ 9. Rzeczą ruchomą lub przedmiotem jest także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce.
§ 10. Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.
§ 11. Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.
§ 12. Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.

Art. 190. § 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 191. § 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna -> Czytelnia Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach


Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group