Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna Forum na temat przemocy w rodzinie
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" IPZ PTP
www.niebieskalinia.pl 
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

OBOWIĄZKI ZAWIADAMIANIA WYNIKAJĄCE Z PRZEPISÓW PRAWA

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna -> Przepisy Prawne
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Echnaton
Moderator - Współpracownik NL konsultant ds. prawa i procedur
Moderator - Współpracownik NL konsultant ds. prawa i procedur


Dołączył: 15 Lis 2006
Posty: 6110
Skąd: Suwałki

PostWysłany: Nie Sie 23, 2009 21:51    Temat postu: OBOWIĄZKI ZAWIADAMIANIA WYNIKAJĄCE Z PRZEPISÓW PRAWA Odpowiedz z cytatem

Obowiązek zawiadomienia w świetle art. 304 kpk

Przepis art. 304 § 1 kpk nakłada na każdego, kto dowiedział się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, społeczny obowiązek zawiadomienia o tym prokuratora lub Policję. Przy czym zauważyć należy, iż obowiązek ten podlega ograniczeniom przedmiotowym i obejmuje wyłącznie przestępstwa ścigane z urzędu (np. przestępstwo spowodowania uszczerbku na zdrowiu – art. 156 kk, innego uszkodzenia ciała – art. 157 kk, pobicia art. 158 § 1 kk, narażenia na niebezpieczeństwo – art. 160 kk, czyn lubieżny z osobą małoletnią poniżej lat 15 – art. 200 kk, znęcania się – art. 207 kk), wyłączone są natomiast przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego (np. przestępstwo znieważenia z art. 216 kk, naruszenia nietykalności cielesnej z art. 217 kk ) i na wniosek (np. przestępstwo zgwałcenia z art. 197 kk).

W tym miejscu należy zaznaczyć, iż ponieważ obowiązek ten ma charakter jedynie społeczny, tj. oceniany może być wyłącznie w sferze moralnej, brak jest możliwości zastosowania jakiejkolwiek sankcji karnej w wypadku jego niewykonania. Wobec osoby, która tego obowiązku nie zrealizowała, mogą być jedynie stosowane sankcje społeczne (np. wykluczenie, naznaczenie, wyrażenie negatywnej opinii w związku z zachowaniem danej osoby).

Odmiennie kształtuje się sytuacja w zakresie prawnego obowiązku zawiadomienia o przestępstwie, spoczywającego na instytucjach państwowych i samorządowych, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu. W omawianym na tle art. 304 § 2 kpk przypadku, prawny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie, ciąży przede wszystkim na osobie pełniącej funkcję kierowniczą w danej instytucji (np. dyrektorze szkoły lub przedszkola) lub ponoszącą z innego tytułu szczególną odpowiedzialność .

Co więcej, osobie będącej pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego lub zajmującej kierownicze stanowisko (oraz jej zastępcom) w instytucji państwowej przepis art. 115 § 13 kk nadaje status funkcjonariusza publicznego (przepis ten nie obejmuje osób pełniących czynności wyłącznie usługowe). Dlatego też, w sytuacji niedopełnienia obowiązku w postaci złożenia zawiadomienia, o którym mowa w art. 304 § 2 kpk, funkcjonariusz publiczny podlegać będzie odpowiedzialności karnej na mocy art. 231 § 1 kk. Przez niedopełnienie obowiązku należy rozumieć całkowite zaniechanie spełnienia obowiązku (brak działania), jaki ciąży na danym podmiocie z racji pełnienia funkcji publicznej, bądź na wykonaniu obowiązku niezgodnie
z jego treścią .

Pozostałe osoby pracujące w danej instytucji takiego obowiązku nie posiadają, choć powinny – wynika to z obowiązku służbowego, zawiadomić przełożonego o popełnieniu przestępstwa. W sytuacji nieprzekazania przez podwładnego informacji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, fakt ten rodzić może dla tejże osoby odpowiedzialność dyscyplinarną.

Niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 304 § 2 kpk może (aczkolwiek nie musi), prowadzić również do zastosowania art. 19 kpk. Z treści tego artykuły wynika, iż w razie stwierdzenia w postępowaniu karnym poważnego uchybienia w działaniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, zwłaszcza gdy sprzyja ono popełnieniu przestępstwa - sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, zawiadamia o tym uchybieniu organ powołany do nadzoru nad daną jednostką organizacyjną, zaś w razie potrzeby także organ kontroli. Nadto sąd i prokurator mogą żądać pisemnych wyjaśnień w wyznaczonym terminie (wynika to z treści § 2 tegoż artykułu), a w razie nie udzielenia ich - może nałożyć na kierownika organu powołanego do nadzoru karę pieniężną w wysokości do 3000 złotych (§ 3 art. 19 kpk).

Obowiązek prawny zawiadomienia o przestępstwie wynikający z art. 304 § 2 kpk, jak wspomniano na wstępie, ciąży wyłącznie na instytucjach państwowych i samorządowych. Obecnie obowiązujący Kodeks Postępowania Karnego z 1997 roku zwolnił z tego obowiązku organizacje społeczne (stowarzyszenia, towarzystwa i wspólnoty), a w zamian nałożył go na instytucje samorządowe. Ta pozornie niewielka zmiana, jak zauważa S. Waltoś, ma duże znaczenie. Bowiem zmniejszyła się znacznie liczba podmiotów obowiązanych do zawiadamiania o przestępstwie .

Wszystkie instytucje państwowe i samorządowe są także na mocy art. 15 § 2 kpk obowiązane w zakresie swego działania do udzielania pomocy organom prowadzącym postępowanie karne w terminie wyznaczonym przez te organy. Pomoc ta może polegać m.in. na przechowywaniu dowodów, zabezpieczeniu miejsca przestępstwa, dostarczeniu w nagłych przypadkach środków lokomocji, opracowywaniu i dostarczaniu opinii na żądanie organów procesowych w trybie art. 193 § 2 kpk oraz ułatwianiu pracownikom tych instytucji wywiązywanie się z ciążącego na nich obowiązku dowodowego .

Natomiast jak to wynika z art. 15 kpk § 3, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej inne niż określone w § 2, a także osoby fizyczne są obowiązane do udzielenia pomocy na wezwanie organów prowadzących postępowanie karne w zakresie i w terminie przez nie wyznaczonym, jeżeli bez tej pomocy przeprowadzenie czynności procesowej jest niemożliwe albo znacznie utrudnione.

W sytuacji powzięcia informacji o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, należy zawiadomić organy ścigania, czyli policję albo prokuraturę. Zawiadomienie takie może zostać złożone praktycznie w dowolnej formie. Z tą zasadniczą tylko różnicą, iż w sytuacji przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie, należy spisać protokół (art. 143 § 1 pkt 1 kpk).

Obowiązek powiadomienia sądu rodzinnego w świetle art. 572 kpc.

Sąd opiekuńczy obowiązany jest wszcząć postępowanie z urzędu w każdym przypadku powzięcia wiadomości o okolicznościach uzasadniających jego ingerencję , czyli w sytuacji gdy zachodzą okoliczności i zdarzenia wywołujące konieczność wkroczenia sądu opiekuńczego .
Do katalogu wspomnianych okoliczności i zdarzeń będących powodem zawiadomienia sądu opiekuńczego zaliczyć należy w szczególności sytuacje wystąpienia naruszeń lub nieprawidłowości po stronie rodziców odnośnie sposobu korzystania z uprawnień lub wypełniania obowiązków wypływających z przysługującej im władzy rodzicielskiej względem małoletnich dzieci.

Zgodnie z treścią art. 572 § 1 KPC, obowiązek zawiadomienia o tego typu okolicznościach
i zdarzeniach uzasadniających wszczęcie postępowania z urzędu, ciąży na każdym, kto znalazł się w posiadaniu tego typu informacji. Wynika z tego, iż ustawodawca w swoim zamyśle, objął nim wszystkie osoby fizyczne, i tym samym nadał mu charakter powszechny. Zaś zgodnie z treścią art. 572 § 2 KPC, obowiązek ten ciąży przede wszystkim na:
• urzędach stanu cywilnego,
• sądach,
• prokuratorach,
• notariuszach,
• komornikach,
• organach samorządu i administracji rządowej,
• organach Policji,
• placówkach oświatowych,
• opiekunach społecznych oraz
• organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi.

Wyjaśnienia z pewnością wymaga użyte w treści § 2 omawianego przepisu pojęcie – placówki oświatowe. W celu wyjaśnienia tego pojęcia należy odwołać się do treści art. 2 ustawy o systemie oświaty , zgodnie z którą, system oświaty obejmuje:
• przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkola specjalne;
• szkoły:
- podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego,
- gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego,
- ponadgimnazjalne, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze i leśne,
- artystyczne;
• placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
• placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych;
• placówki artystyczne - ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań
i uzdolnień artystycznych
• poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu;
• młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7 (ustawy o systemie oświaty), a także dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;
• placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;
• Ochotnicze Hufce Pracy – w zakresie kształcenia i wychowania ich uczestników;
• zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli;
• biblioteki pedagogiczne;
• kolegia pracowników służb społecznych.

Ustawodawca w treści art. 572 KPC nie zakreślił terminu do złożenia zawiadomienia. Również nie przewidział żadnych sankcji za niewypełnienie tego obowiązku . Wynika to z pewnością z charakteru przepisów cywilnoprawnych, które w odróżnieniu od przepisów prawa karnego, nie przewidują sankcji za niezastosowanie się do nakazów w nich zawartych.

Zawiadomienie sądu opiekuńczego o zdarzeniu uzasadniającym wszczęcie postępowania z urzędu, może nastąpić przede wszystkim w formie ustnej lub pisemnej (złożenie zawiadomienia w biurze podawczym sądu). Ustne zawiadomienie można złożyć bezpośrednio w sekretariacie sądu lub telefonicznie. Z przebiegu takiej rozmowy, pracownik sekretariatu powinien sporządzić odpowiednią notatkę, którą następnie powinien niezwłocznie przekazać przewodniczącemu wydziału. W praktyce są także coraz częściej spotykane formy przekazania zawiadomienia za pośrednictwem e-maila albo faksu .

Uprawnienia sądu rodzinnego w sytuacji stwierdzenia okoliczności świadczących
o demoralizacji nieletniego.

W tym miejscu należy wspomnieć także o obowiązkach wynikających z treści art. 4 § 1
i 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 roku (dalej upn). I tak, zgodnie z treścią przywoływanego przepisu art. 4 § 1 upn, każdy, kto stwierdził istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszenia zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, policji lub innego właściwego organu (np. prokuratora, kuratora sądowego, kuratorium).

Społeczny obowiązek zawiadomienia sądu rodzinnego lub policji wynika także z treści § 2 tegoż artykułu, i ma miejsce w sytuacji, gdy osoba dowiedziała się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego. Natomiast szczególny obowiązek niezwłocznego powiadomienia sądu rodzinnego lub policji oraz przedsięwzięcia czynności nie cierpiących zwłoki, w celu niedopuszczenia do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu, ciąży na instytucjach państwowych i organizacjach społecznych, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego (§ 3).

Zauważyć należy, iż w swojej konwencji § 1 art. 4 upn nawiązuje do art. 572 KPC, natomiast
§ 2 art. 4 upn do art. 304 § 1 kpk. Tym samym nie przewiduje także, żadnych sankcji prawnych z tytułu nie wywiązania się z nałożonego obowiązku.

Celem zawiadomienia jest podjęcie przez osoby fizyczne lub wskazane instytucje w treści art. 4 upn właściwych działań mających na celu przeciwdziałanie demoralizacji nieletniego lub zachowaniom świadczącym o demoralizacji . W przypadku osób fizycznych (taką osobą może być nauczyciel), takim właściwym działaniem może być podjęta samodzielnie interwencja, mająca na celu przeciwdziałanie demoralizacji nieletniego w postaci np. zwrócenia uwagi na niewłaściwe zachowanie (palenie papierosów, picie alkoholu, przeszkadzanie w prowadzeniu zajęć lekcyjnych, „przyłapanie” na wagarach, agresja wobec innych dzieci), pouczenia, przeszkodzenia w dokonaniu czynu zabronionego (np. interwencja w przypadku bójki lub pobicia, dokonywania kradzieży, wymuszeń drobnych kwot pieniędzy od innych dzieci), odebrania narzędzi mających służyć dokonaniu czynu zabronionego .

Następstwa zawiadomienia o istnieniu okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, będą zależne od adresata zawiadomienia. Zawiadomienie sądu rodzinnego, skutkować będzie podjęciem działań przewidzianych w przywoływanej ustawie . Ustawodawca wyposażył sąd rodzinny w szeroki katalog środków wychowawczo-poprawczych jakie jest on władny zastosować wobec nieletniego w celu zapobiegania i zwalczania demoralizacji. Środki te zostały wymienione w art. 6 upn.

W sytuacji zawiadomienia szkoły, zasadnym będzie podjęcie przez szkołę odpowiednich działań wychowawczych w ramach kompetencji nadanych przez przepisy ustawy o systemie oświaty oraz w ramach regulaminu wewnętrznego szkoły lub też zgodnie z postanowieniami kontraktu zawartego między szkołą a uczniem i jego rodzicami.

Natomiast w przypadku zawiadomienia rodziców lub opiekuna nieletniego, rodzice będą mogli podjąć odpowiednie działania wychowawcze mieszczące się w ramach przysługującej im władzy rodzicielskiej.


Integracja działań sądu rodzinnego i karnego

Obowiązki wynikające z art. 572 § 2 KPC oraz art. 304 § 2 kpk, obciążają także sądy. W tej sytuacji, należy podkreślić rolę integracji działań sądu opiekuńczego, sądu karnego oraz prokuratury, szczególnie w aspekcie zapewnienia ochrony dziecku krzywdzonemu w toku procesu karnego (tu sędzia karny przykładowo zwraca się do sądu opiekuńczego o zniesienie przedstawicielstwa, gdy rodzic nie działa w interesie dziecka) oraz w aspekcie potrzeby (w niektórych sytuacjach) wczesnej interwencji sądu opiekuńczego, mającej na celu ochronę dziecka przed przemocą lub demoralizacją.

Tu, także w zakresie owej „współpracy” doniosłą rolę odgrywa art. 23 kpk. Przepis ten jest adresowany zarówno do sądu karnego jak i prokuratora. Z reguły jednak zawiadomienie sądu opiekuńczego w sytuacji ustalenia, że popełnione zostało przestępstwo na szkodę małoletniego, we współdziałaniu z małoletnim lub w okolicznościach, które mogą świadczyć o demoralizacji małoletniego albo o gorszącym wpływie na niego, spoczywa na sądzie.

Sąd opiekuńczy zawiadomiony przez sąd karny o okolicznościach wymienionych w art. 51 kk lub art. 23 kpk jest zobowiązany wszcząć z urzędu postępowanie w sprawie pozbawienia albo ograniczenia władzy rodzicielskiej. Jednak nie jest merytorycznie związany takim zawiadomieniem, co oznacza, iż pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej zależy od samodzielnie dokonanej przez sąd rodzinny oceny przesłanek zastosowania wspomnianych środków .

Celem zawiadomienia sądu rodzinnego przez sąd karny jest wskazanie sądowi rodzinnemu na potrzebę rozważenia bądź to środków wobec dorosłego sprawcy, związanych z możliwością pozbawienia go władzy rodzicielskiej z uwagi na charakter popełnionego przestępstwa, bądź na konieczność wszczęcia postępowania o demoralizację w stosunku do nieletniego w trybie przewidzianym przez przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich .

Obowiązek zawiadomienia w świetle art. 12 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

Zgodnie z treścią art. 12 ustawy z dnia 12 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy
w rodzinie (dalej uppwr), osoby które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych powzięły podejrzenie o popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy wobec członków rodziny, powinny niezwłocznie zawiadomić o tym Policję lub prokuratora. Adresatami obowiązku, o którym mowa w przywoływanym przepisie są w szczególności lekarze, pielęgniarki, pracownicy socjalni, nauczyciele, kuratorzy sądowi oraz sami policjanci, a więc osoby które w ramach wykonywania obowiązków służbowych najczęściej stykają się z osobami doznającymi przemocy w rodzinie.
Obowiązek określony w treści przepisu art. 12 uppwr, jest obowiązkiem społecznym.
Niewywiązanie się z niego może rodzić odpowiedzialność dyscyplinarną z tytułu niedopełnienia obowiązków, bądź też odpowiedzialność karną z art. 231 § 1 kk, jeżeli osoba która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku zawiadomienia jest funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 § 13.


Obowiązki wynikające z przepisu ustawy a tajemnica zawodowa

Tajemnica zawodowa lekarza obejmuje wszelkie informacje związane z pacjentem, a uzyskane w związku z wykonywaniem zawodu (art. 40 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza ( )), przy czym nie obowiązuje ona lekarza m.in., gdy tak stanowi ustawa (w tym i kpk w zakresie w nim wskazanym) lub gdy jej zachowanie może stwarzać niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta albo innych osób lub gdy odejście od niej jest niezbędne dla leczenia pacjenta u innego lekarza bądź dla celów naukowych (art. 40 ust. 2 ustawy).

W podobny sposób jak przywoływany art. 40 cyt. ustawy wypowiada się Kodeks Etyki Lekarskiej. Z treści art. 25 Kodeksu wynika, iż zwolnienie z zachowania tajemnicy lekarskiej może nastąpić gdy pacjent wyrazi na to zgodę lub jeśli zachowanie tajemnicy w sposób istotny zagraża zdrowiu lub życiu pacjenta lub innych osób, oraz jeśli zobowiązują do tego przepisy prawa (np. KPC, kpk, ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).

Kodeks Etyki Lekarskiej także określa sytuacje, kiedy nie ma miejsca naruszenie tajemnicy lekarskiej, a mianowicie, jeśli po przeprowadzeniu badania lekarskiego na zlecenie upoważnionego z mocy prawa organu wynik badania zostanie przekazany zleceniodawcy; nieodzownym warunkiem jest jednak, aby lekarz przed rozpoczęciem badania poinformował o tym osobę, która ma być zbadana. Wszelkie informacje, które nie są konieczne dla uzasadnienia wniosków wynikających z badania, powinny być nadal objęte tajemnicą lekarską (art. 26 Kodeksu).

Niepodlegającą uchyleniu tajemnicą medyczną jest jednak tajemnica określona w art. 50 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z 1994 r. Z treści przywoływanego przypisu wynika, iż osoby wykonujące czynności wynikające z cytowanej ustawy są obowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą wiadomość w związku z wykonywaniem tych czynności (nawet w sytuacji przyznania się pacjenta do popełnienia zabójstwa), stosownie do odrębnych przepisów.

Wyjątek w tej sytuacji stanowi ust. 2 art. 50 tejże ustawy, z którego wynika, iż od obowiązku zachowania tajemnicy osoba wymieniona w ust. 1 jest zwolniona w stosunku do:
1) lekarza sprawującego opiekę nad osobą z zaburzeniami psychicznymi,
2) właściwych organów administracji rządowej lub samorządowej co do okoliczności, których ujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej,
3) osób współuczestniczących w wykonywaniu czynności w ramach pomocy społecznej, w zakresie, w jakim to jest niezbędne,
4) służb ochrony państwa i ich upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy
w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Możliwość zwolnienia od tajemnicy zawodowej w sytuacji poważnego zagrożenia zdrowia, życia klienta lub innych osób oraz gdy stanowią tak ustawy przewiduje art. 14 ust. 3 ustawy
z dnia 8 czerwca 2001 roku o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów

Także Kodeks Etyczny Psychoterapeuty w punkcie 1.4 rozdziału III odnośnie tajemnicy terapii wypowiada się w ten sposób, iż tajemnica terapii może być uchylona jedynie wtedy, kiedy przemawia za tym dobro wyższe (np. w przypadku poważnego zagrożenia życia tub zdrowia innych lub życia pacjenta) i tylko wobec osób lub instytucji do tego odpowiednich.

Powyższe uwagi dotyczą także terapii osoby niepełnoletniej, przy czym niezbędne jest każdorazowe rozważenie, na ile w interesie dziecka leży ujawnienie jego spraw wobec rodziców bądź opiekunów. Terapeuta ma prawo, nie łamiąc zasady dyskrecji poinformować rodziców bądź opiekunów o własnych wnioskach i ewentualnych zaleceniach. Rodzice tub opiekunowie pacjenta nieletniego muszą zostać poinformowani o objęciu danej osoby opieką terapeutyczną (pkt. 1.5 rozdziału III Kodeksu).

Natomiast Kodeks Etyczno – Zawodowy Terapeuty Uzależnień stanowi w pkt. 16, iż Terapeutę Uzależnień obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej. Ujawnienie wiadomości objętych tajemnicą zawodową może nastąpić jedynie wtedy, gdy poważnie zagrożone jest bezpieczeństwo pacjenta lub innych osób, a także na polecenie upoważnionych z mocy ustawy instytucji. Jeśli jest to możliwe, decyzję w tej sprawie należy dokładnie omówić z doświadczonym i bezstronnym kolegą.

Podkreślić należy, iż sytuacja związana z doświadczaniem przemocy w rodzinie z pewnością wiąże się z wystąpieniem zagrożenia bezpieczeństwa osób doświadczających przemocy, a w niektórych przypadkach może stanowić bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia. Co jak wykazano powyżej może być przesłanką w świetle przywoływanych aktów prawnych do odstąpienia od tajemnicy zawodowej.

Materialne przesłanki przetwarzania danych osobowych

Przepis art. 23 ustawy o ochronie danych osobowych przewiduje szereg sytuacji, w których to jest możliwe przetwarzanie danych osobowych. Ustawa wyszczególnia okoliczności, które tworzą warunki niezbędne do "legalizacji" przetwarzania danych osobowych (w tym także poszczególnych jego "składników", a więc na przykład zbierania danych) .

Pierwszą sytuacją przewidzianą w art. 23 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy jest przetwarzanie danych, które następuje za zgodą osoby zainteresowanej. W art. 7 pkt 5 ustawy, przez zgodę osoby, której dane dotyczą rozumie się oświadczenie woli, którego treścią jest zgoda na przetwarzanie danych osobowych tego, kto składa oświadczenie; zgoda nie może być domniemana lub dorozumiana z oświadczenia woli o innej treści. Dodatkowo z orzeczenia NSA w Warszawie wynika, iż zgoda na przetwarzanie danych osobowych musi być wyraźna (a więc nie może być ona domniemana lub dorozumiana). Nie spełnia tego wymagania podpisanie oświadczenia o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych, stanowiącego dodatkowy element innego zobowiązania niezawierającego informacji o celach i zakresie przetwarzania tych danych .

Jeżeli uzyskanie zgody zainteresowanego jest niemożliwe, przesłankę usprawiedliwiającą przetwarzanie danych stanowi okoliczność, iż przetwarzanie danych jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą (art. 23 ust. 3 ustawy). Żywotnym interesem na tle omawianego przepisu może być np. zdrowie, życie lub bezpieczeństwo osoby, której dane dotyczą.

Stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, przetwarzanie danych jest dopuszczalne, jeżeli jest to niezbędne dla spełnienia obowiązku wynikającego z przepisów prawa, np. przepisów Kodeksu Postępowania Karnego (art. 304), Kodeksu Postępowania Cywilnego (art. 572), ustawy o przeciwdziałaniu przemocy rodzinie (art. 12 ustawy) lub innych przepisów, które w sposób wyraźny wskazują sytuacje, w jakich przetwarzanie danych jest możliwe.

Niezależną przesłanką legalizującą przetwarzanie danych osobowych określa art. 23 ust. 1
pkt 4 omawianej ustawy, który stanowi, iż dopuszczalne jest przetwarzanie danych, gdy jest to niezbędne do wykonywania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego. Dookreśla on klauzulę generalną zawartą w art. 1 cytowanej ustawy, w której stwierdza się, że dane osobowe mogą być przetwarzane, jeżeli służy to dobru publicznemu .

Ustawodawca w treści ustawy nie definiuje pojęcia dobra publicznego. Dobrem publicznym może być np. zdrowie publiczne, bezpieczeństwo publiczne, wolności i prawa osobiste (gwarantowane przez Konstytucję RP). Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych zaznacza, iż (w wyjaśnieniu zamieszczonym w Rzeczypospolitej z 14 lutego 2000 r.) omawiana przesłanka dotyczy sytuacji, gdy brak jest odpowiednich przepisów wprost upoważniających do przetwarzania danych, jednakże ze względu na konieczność wykonywania określonych przez prawo zadań realizowanych dla dobra publicznego dane te muszą być przetwarzane bez zgody osób, których dotyczą . Do katalogu zadań realizowanych dla dobra publicznego należałoby zaliczyć zadania realizowane z zakresu polityki społecznej prowadzonej przez rząd, której główne wytyczne są zawarte w Krajowych Programach.

Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:
Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2006-2016;
Narodowy Planu Działań na rzecz Dzieci 2004-2012 „Polska dla dzieci”;
Strategia Polityki Społecznej 2007-2013;
Rządowy Program ograniczania przestępczości i antyspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej” na lata 2007-2015;
Krajowy Program Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi, na lata 2006-2007;
Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006-2010;
Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006-2010;

I tak w tym miejscu zasadnym byłoby wskazanie działań prowadzonych w interesie publicznym ("wykonywanie zadań realizowanych dla dobra publicznego"), przy użyciu form niewładczych, a więc takich jak na przykład świadczenie pomocy socjalnej, pomocy ofiarom klęsk żywiołowych, walki z terroryzmem, z działającymi niezgodnie z prawem sektami, przeciwdziałanie "praniu brudnych pieniędzy" itp . Przy wskazaniu na główne cele powyżej przywoływanych programów krajowych, uwzględnić w szczególności należałoby takie działania jak pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie (zarówno doświadczającym jak i stosującym przemoc), przeciwdziałanie narkomanii, przeciwdziałanie niedostosowaniu społecznemu i przestępczości dzieci i młodzieży itp.

Kolejną przesłanką legalizującą przetwarzanie danych osobowych jest klauzula usprawiedliwionego celu, zawarta w art. 23 ust 1 pkt 5. Pozwala ona na przetwarzanie danych, gdy jest to niezbędne dla realizacji celów statutowych (np. organizacji pomagającej ofiarom przemocy w rodzinie), przy czym przesłanka ta doznaje ograniczenia poprzez konieczność wyważania interesów osoby, której dane dotyczą, a konkretnie udostępnienie danych nie może naruszać praw i wolności danej osoby.
_________________
„lepiej zapal świecę, niż byś miał przeklinać ciemność”
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email Odwiedź stronę autora
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna -> Przepisy Prawne Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach


Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group